Iedereen die verbonden is aan een Nederlandse universiteit mocht meedingen naar de Academische Jaarprijs. 65 teams, verspreid over dertien Nederlandse universiteiten, deden mee aan de voorronde.
NRC selecteerde van iedere universiteit het beste team.
Het team dat het beste plan opstelt om eigen wetenschappelijk onderzoek uit te leggen aan een breed publiek krijgt 100.000 euro van NRC Handelsblad om dat plan ook echt uit te voeren

Welnu, wij zijn het team wat voor de Leidse universiteit gaat strijden voor de honderdduizend.
“Wij” dat zijn :
1) Geert Warnar, Literatuurhistoricus
2) Anneke Mulder-Bakker, historicus. Zij is als gastmedewerker verbonden aan Warnars Vidi-project ‘Men of letters’
3) Janneke Grooten, studente Nederlands
4) Henk ’t Jong, student geschiedenis
5)Caryn ’t Hart, studente Nederlands

Wat gaan we doen?
In haar Mulder-Bakker’s boek “Lives of the Anchoresses: The Rise of the Urban Recluse in Medieval Europe (Philadelphia, Pennsylvania University Press, 2005) “ wordt de opkomst van een nieuw type ‘religieuze vrouw’ vanaf de twaalfde eeuw beschreven:
de stadskluizenares.
In een wereld waarin vrouwen geen publieke posities konden bekleden en zeker in zaken van het geloof geen leidende rol mochten spelen, ontpopten stadskluizenaressen zich als informele godsdienstleraressen, raadsvrouwen en intermediairs tussen God en mens, tussen gewone gelovigen en kerkelijke autoriteit.
Ze waren theologische vernieuwers. Het grote Sacramentsfeest dat vanaf het midden van de dertiende eeuw steeds populairder werd, is door kluizenaressen bedacht en uitgedragen. Ook ontwierpen zij de liturgie voor dit feest.
Het verschijnsel van de stadskluizenares ontstond in de twaalfde en dertiende eeuw in het noordwesten van Europa. Het ging om vrouwen die zich terugtrokken uit de wereld, niet in sociaal of spiritueel opzicht, maar fysiek. Ze lieten zich opsluiten in cellen aan de zijkant van de kerk. Ze bleven echter contact houden met de stadsbevolking, waarmee ze konden spreken door kleine openingen in hun cel aan de straatkant. In Lives of the Anchoresses gaat Mulder-Bakker in op het ontstaan van het verschijnsel en vraagt ze zich af wie deze vrouwen waren, wat ze wilden bereiken, voor zichzelf en hun gemeenschap, en waarom ze niet ‘gewoon’ in een klooster intraden of toetraden tot een begijnenorde.
Ze probeert deze vragen te beantwoorden aan de hand van de vijf best gedocumenteerde levens van stadskluizenaressen in Noordwest-Europa.

Kluizenaressen namen wel afstand van de wereld - gekleed in een grauw overkleed met sluier, ingesloten in een kluis bij een grote kerk, streng ascetisch levend - maar anders dan nonnen stonden zij niet buiten de wereld. Toen Suster Bertken, de bekendste Nederlandse kluizenares, ingesloten bij de Buurkerk, het ’stadshuis’ van Utrecht, in 1514 overleed, luidden de zware klokken van de Dom zoals gebruikelijk was bij het overlijden van een hoogwaardigheidsbekleder. De kluizenaressen waren geworteld in (en vormgevers van) de sterk visuele stadscultuur, die we kunnen reconstrueren in de paneelschilderingen en fresco’s in parochiekerken, in de beelden van vrouwelijke heiligen, de gebedenboekjes, het religieuze toneel, de liederen en devotieboekjes.

Deze ‘beeldverhalen’ die de rol van vrouwen in de laatmiddeleeuwse religieuze cultuur laten zien, vormen het uitgangspunt voor een presentatie in een van de zeer weinig bewaard gebleven kluizen in Nederland: in de Sint- Maartenskerk van Zaltbommel. In deze kerk zijn nog fragmenten van tien middeleeuwse muurschilderingen bewaard gebleven uit de tijd van de kluizenaressen. Ter plekke, bij de kluis in de kerk, willen Mulder-Bakker en Warnar een levensechte reconstructie maken van de wereld van een laatmiddeleeuwse kluizenares. Aan de hand van ander relevant beeldmateriaal (zoals van de retabels uit de kerk van Kalkar - ontworpen door de architect van de kerk in Zaltbommel), middeleeuwse muziek (uitvoering van nog nooit eerder uitgevoerde muziek van de Sacramentsliturgie), handschriften en teksten uit de omgeving van Zaltbommel geeft het team een beeld van de religieuze vrouwencultuur.

Deze plannen gaan we verder uitwerken tot een overtuigende presentatie.

De dertien inzendingen worden zowel beoordeeld op de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek als op de de communicatiekracht en originaliteit van het voorstel. Op 1 juni wordt het winnende team, dat het plan mag gaan uitvoeren, bekendgemaakt.

Kijk verder op onze verschillende pagina’s, zoals pmze pagina’s over Zaltbommel